Wśród stypendystów znalazł się Pan Jakub Dobrzyński z Poświętnego, który otrzymał stypendium roczne na realizację programu „Księga Cudów z lat 1673-1785 w Parafii Płonka Kościelna”. /Pan Jakub Dobrzyński został stypendystą Marszałka po raz drugi - w 2015 roku otrzymał takie samo stypendium na projekt "Na dworze i w zaścianku. Społeczność wsi podlaskiej w XVIII-XIX wieku"/.

Stypendia artystyczne przyznawane przez Zarząd Województwa Podlaskiego to swego rodzaju sprawowania mecenatu przez samorząd nad twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury.

Zebranie i odpowiednie wykorzystanie materiałów do tego typu pracy dla młodego badacza nie jest możliwe bez wsparcia z zewnątrz. Tym bardziej, że wiąże się to z wysokimi kosztami wyjazdów do archiwów państwowych, zarówno polskich jak i zagranicznych. - mówi Pan Jakub Dobrzyński - Przewiduję również w czasie trwania programu stypendialnego organizację cyklu spotkań z dziećmi ze szkół podstawowych w Płonce Kościelnej i w Poświętnem mających na celu poszerzenia ich wiedzy historycznej z zakresu dziejów lokalnych w szczególności poświęconym dawnym społeczeństwom. 

Opis projektu Pana Jakuba Dobrzyńskiego.

Problem przeszłości społeczności lokalnych, tzw. „małych ojczyzn” należy do najbardziej popularnych wśród badań historycznych w Europie Zachodniej. W Polsce tematyka takowa nadal pozostaje na uboczu przytłoczona historią wojen i licznych publikacji biograficznych. Program stypendium przedstawiony poniżej ma na celu opracowanie wyjątkowego źródła historycznego jakim jest Księga Cudów która znajduje się w archiwum parafialnym w Płonce Kościelnej.

W Płonce Kościelnej mamy do czynienia z bardzo zakorzenionym wśród społeczeństwa kultem maryjnym. Spowodowane jest to istnieniem obrazu słynącego łaskami pędzla Teodora Łosickiego z 1658 roku. Dzieło te przedstawiające Matkę Boską w białej sukni w pozycji stojącej tuż nad ziemią ze złożonymi do modlitwy rękoma ufundowane zostało przez Bartłomieja Roszkowskiego. Obraz ten nie był początkowo otaczany czcią przez drobnoszlacheckie społeczeństwo. Zmiana nastąpiła po roku 1673, kiedy to młoda Katarzyna Roszkowska, służąca u bogatych ludzi pracując w dzień Matki Boskiej Śnieżnej (5 sierpnia) doznała widzenia. Objawiona osoba nakazała przestrzegać świąt i opuścić służbę. Katarzyna Roszkowska nie usłuchawszy jej straciła mowę i wzrok. Cudownie odzyskała go jednak podczas gorliwej modlitwy przed wspomnianym obrazem dnia 10 sierpnia. Do ponownego spotkania doszło 15 września tego samego roku, kiedy to objawiona Matka Boska poleciła czczenie obrazu znajdującego się w płonkowskim kościele. Młoda dziewczyna przekazała całość informacji niedowierzającemu proboszczowi. Wydarzenie te zbiegło się w czasie z innymi. Parafianie płonkowscy donosili księdzu o nadzwyczajnych zjawiskach takich jak samoczynne bicie dzwonów czy jasności nad kościołem. Powołana została komisja mająca na celu zbadanie cudów. Ostatecznie dekretem biskupa Stanisława Dąbskiego z dnia 27 marca 1679 uznano cud maryjny w Płonce Kościelnej.

Wieść o wyżej wspomnianych wydarzeniach rozniosła się szybko po okolicy powodując liczne pielgrzymki wiernych do Płonki Kościelnej. Wierni przybywali nie tylko z parafii sąsiednich, ale także tych bardziej oddalonych. Część z nich oświadczało, że doznali łask modląc się przy cudownym obrazie. Zachowała się księga łask z lat 1673-1785 w której odnotowano takowych 738 wraz z adnotacjami księdza proboszcza.

Opracowanie tego opasłego źródła spisanego w języku polskim i łacińskim składać będzie się z kilku etapów. Pierwszy z nich polegać będzie na stworzeniu bazy danych i krytycznego opracowania treści. Drugi etap polegał będzie na identyfikacji jak największej ilości osób które złożyły zeznania otrzymania cudu przed płonkowskim obrazem. Warto podkreślić, że wśród tych osób większość pochodziło  z spoza parafii płonkowskiej (często z najdalszych zakątków kraju), były to też często osoby piastujące wysokie urzędy w Rzeczpospolitej przedrozbiorowej. Identyfikacja tych osób w postaci krótkich biografów na podstawie innych źródeł historycznych pozwoli nie tylko na próbę rekonstrukcji „mody pielgrzymkowej”, ale uzupełni też w sposób znaczący naszą wiedzę o elitach Rzeczpospolitej szlacheckiej i ich wierzeniach. Osoby przedstawiające swoje ozdrowienia w sposób szczegółowy opisywały swoje wyleczone dolegliwości. Dzięki temu też, możemy poznać problemy zdrowotne dawnego społeczeństwa oraz ich wiedzę z zakresu medycyny. Dlatego też niezbędnym będzie opracowanie zbioru chorób i dolegliwości występujących w źródle co stanowić będzie też dobry materiał dla badaczy historii medycyny.

Źródło:

Wrota Podlasia

Relację z uroczystej Gali wręczenia stypendiów można obejrzeć w TVP3 z dnia 21.02.2020 r. godz.18.30

TVP3 Obiektyw